ιστορική εξέλιξη του θεσμού του προξενιού - κοινωνικές συνθήκες στις οποίες αναπαράγονται τέτοιοι θεσμοί.

Με αφορμή τα κείμενα:  Του νεκρού αδελφού και Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Αναζητήστε στο www.goοgle.gr   και στο www.wikipedia.gr την ιστορική εξέλιξη του θεσμού του προξενιού. Σε σύντομο κείμενο αναφέρετε τις κοινωνικές συνθήκες που αναπαράγονται τέτοιοι θεσμοί.

Μαθητές: Καραγιαννίδου Μ., Δαμιανίδου Ε., Καραγεωργίου Β., Μαντόπουλος Α.

Ιστορική εξέλιξη του προξενιού

 Στα παλαιότερα χρόνια, σε κάθε χωριό, υπήρχε μια προξενήτρα  που σύστηνε το ζευγάρι προσφέροντας στο γαμπρό τη προίκα της νύφης, οπότε γίνεται αντιληπτό πως το ανδρόγυνο δεν είχε καμία επαφή πριν από αυτή τη γνωριμία.

 Μετά από κάποια χρόνια τον κύριο λόγο, για το εάν τελικά το ζευγάρι θα παντρευόταν, τον είχαν οι γονείς των παιδιών ενώ ελάχιστες είναι οι φορές που οι δυο νέοι είχαν τη δυνατότητα να εκφράσουν την άποψή τους πάνω στο θέμα. Eπιπλέον, μεγάλο ρόλο έπαιζε και το εάν η νύφη ήταν από καλή και πλούσια οικογένεια ώστε να δοθεί στο γαμπρό η προίκα. Τη πρώτη μέρα συνάντησης των δυο νέων μαζεύονται οι δυο οικογένειες στο σπίτι της νύφης. Είναι η μέρα που θα κριθεί η τελική απόφαση (εάν δηλαδή τα δυο παιδιά είναι εφικτό να παντρευτούν). Συχνά ο γαμπρός πήγαινε στο σπίτι της υποψήφιας νύφης με αναμμένο φανάρι, έτσι ώστε να μη σκοντάψει στο δρόμο και χαλάσει την παράδοση του προξενιού.

  Επιπλέον, σε διάφορα μέρη της Ελλάδος  ήταν έθιμο κάθε φορά που γεννιόταν ένα κορίτσι να φυτεύονται καστανιές και όταν η κοπέλα έφτανε στα τριάντα της χρόνια, σε ηλικία γάμου, έκοβαν τα δέντρα με σκοπό η κοπέλα να αποκτήσει προίκα. Τέτοιoυ είδους παραδόσεις εμφανίζονται κυρίως σε απομακρυσμένες περιοχές όπου διατηρούν τις παλαιές τους παραδόσεις και κοινωνικές προκαταλήψεις χωρίς να λείπει ο ρατσισμός εναντίον της θέσης της γυναίκας που υποδουλώνοντάς την, την αναγκάζει να ασχολείται μόνο με εργασίες και υποχρεώσεις που αφορούν το σπίτι και την οικογένειά .

 Στο πέρασμα των χρόνων, τα πράγματα άλλαξαν κατά πολύ και ο θεσμός του προξενιού σιγά σιγά εξαφανίστηκε. Πλέον, το ζευγάρι αποφασίζει για το πότε και το εάν θα παντρευτεί ενώ ο θεσμός της προίκας έχει ξεπεραστεί.

Κοινωνικές συνθήκες

Είναι ευνόητο ότι ο θεσμός του προξενιού αναπαράχθηκε σε συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες. Παρατηρείται κυρίως στον 9ο-10ο αιώνα π.Χ όπως διαφαίνεται στα κείμενα ''Του νεκρού αδελφού'' και ΄΄Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή'' .Το προξενιό ήταν αυτονόητο εκείνη την εποχή, στην οποία οι γυναίκες δεν είχαν καμία ελευθερία, και κανένα δικαίωμα να εκφράσουν την γνώμη τους. Οι οικογένειες ήταν πατριαρχικά οργανωμένες δηλαδή αρχηγός της οικογένειας ήταν ο πατέρας. Εκείνος έπαιρνε τις αποφάσεις στο σπίτι και σε εκείνον στηριζόταν η οικογένεια. Οι γυναίκες αντιθέτως αντιμετωπίζονταν σαν άβουλα όντα τα οποία δεν είχαν κανένα δικαίωμα για το οτιδήποτε. Η θέση τους ήταν στο σπίτι, για την ανατροφή των παιδιών και την συντήρηση του νοικοκυριού. Ακόμα και στην περίπτωση των χήρων γυναικών οι γυναίκες δεν ήταν εκείνες που καθόριζαν την τύχη των κοριτσιών τους αλλά οι μεγαλύτεροι αδελφοί οι οποίοι έπαιρναν τις αποφάσεις και παρόλο που έδιναν το δικαίωμα στην μητέρα τους  να εκφράσει την άποψη της εκείνοι είχαν τον τελευταίο λόγο (Του νεκρού αδελφού). Έτσι λοιπόν η άμεσα ενδιαφερόμενη δεν είχε το δικαίωμα να επιλέξει για σύντροφό της εκείνον που αγαπούσε ούτε να εκφράσει την άποψη της για τον άντρα που θα έπρεπε να παντρευτεί. Κάπως έτσι περνούσε από τον έλεγχο του πατέρα της στον έλεγχο του συζύγου της.

2η ΕΡΓΑΣΙΑ

 

Μέλη: Νάστου, Παπαδοπούλου, Παπατζιάμου, Ράτζα, Χατζηαράπη

 

            Η προίκα μέσα από το πέρασμα των αιώνων εξελίχθηκε, παρ’ όλα αυτά τα κύρια στοιχεία της παραμένουν αναλλοίωτα σε κάθε εποχή. Σκοπός του γάμου ήταν η τεκνοποίηση και το διαμεσολαβητικό όργανό ήταν η προίκα.

            Αρχικά, στην αρχαϊκή εποχή ο θεσμός του γάμου θεωρούνταν μία σύμβαση αγοραπωλησίας, όπου αντικείμενο σύμβασης ήταν η γυναίκα και το τίμημα η προίκα. Προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο γάμος έπρεπε να υπάρχει κάποιο οικονομικό κίνητρο που συνήθως ήταν μία συμφωνία του πατέρα της νύφης με τον υποψήφιο γαμπρό. Κάποιοι φιλόσοφοι -όπως ο Σόλωνας- θεωρούσαν ότι προίκα πρέπει να αποτελεί αποκλειστική συνεισφορά της γυναίκας , ενώ ο Πλάτωνας την καταδίκαζε, διότι πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο ενώνονταν μεγάλες περιουσίες και ο πλούτος συγκεντρωνόταν στα χέρια των λίγων.

             Στη ρωμαϊκή εποχή, η προίκα συντηρούσε το διαχρονικό της χαρακτήρα, σύμφωνα και με τα κοινωνικά ήθη της εποχής. Η προίκα αποτελούσε και το μερίδιο της πατρικής περιουσίας που αναλογούσε στην κόρη. Από το 2ο  αιώνα νομιμοποιείται ο θεσμός της προίκας. Παράλληλα, μαζί με την προίκα προσφέρονταν και τα παράφερνα, δηλαδή τα περιουσιακά στοιχεία που δεν περιλαμβάνονταν στην προίκα της γυναίκας και ήταν επίσης υπό τον έλεγχο του άνδρα.

            Στα βυζαντινά χρόνια, η προίκα εξακολουθεί να αποτελεί έναν άγραφο νόμο του εθιμικού δικαίου. Αυτήν την χρονική περίοδο παρατηρούνται αλλαγές στην συγκέντρωση της προίκας. Συγκεκριμένα όλα τα μέλη της οικογένειας συμμετέχουν σε αυτήν θυσιάζοντας ακόμα και τις ανάγκες τους. Επιπρόσθετα, σε περιοχές όπως οι Κυκλάδες• η προίκα ήταν υποχρέωση και των δύο οικογενειών.

            Στην σύγχρονη εποχή η προίκα έχει εξαλειφθεί, λόγω του τρόπου ζωής των σύγχρονων κοινωνιών. Συγκεκριμένα η ανεξαρτητοποίηση της γυναίκας και η οικονομικής της χειραφέτηση, όπως επίσης και η βελτίωση των σχέσεων των δύο φύλων χωρίς την μεσολάβηση των γονέων οδήγησαν στην εξάλειψη του θεσμού αυτού. Ωστόσο στις αναπτυσσόμενες χώρες -όπως οι μουσουλμανικές- η γυναίκα λόγω του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου γίνεται υποχείριο του άντρα και είναι υποχρεωμένη να προσφέρει -ακόμα- προίκα.

Πηγή: 4lykveroias.ima.sch.gr/attachments/article/158/%CE%9F%20%CE%98%CE%95%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3%20%CE%A4%CE%97%CE%A3%20%CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%91%CE%A3.pdf